GÜLAY ERDEMLİ
Spoiler vermeden diziden biraz bahsedeyim… Üç bayanın geçmişlerinden kurtulup özgürleşmesi dizinin ana fikrini oluşturuyor. Başarılı avukat, kanser hastası Sevgi, cerrah Ada, aşkı uğruna meslek yapmamış olan influencer Leyla… Kanserin nüks ettiğini öğrendikten sonra aile dizimi diye bir yaklaşım olduğunu öğrenen Sevgi, iki yakın arkadaşıyla dizinin yerini oluşturan Ayvalık’taki Cunda Adası’na gidiyor.
Oturup keyifle izlenecek bir dizi, oraya kelamım yok. Başımı karıştıran; aklına, fikrine, bilime olan inancına karşı kuşkum olmayan birtakım arkadaşlarımın bile “ya aile dizimi farklı bir yaklaşım. Bu işi âlâ yapan birine gitsek mi?” diye düşünmeleri. Hatta biri bana “Neden kuşkuyla bakıyorsun, ‘Dede koruk yemiş, torunun dişi kamaşmış’ atasözünü hatırla. Nitekim de atalarımızın mirası kimi ruhsal meselelerimizin, dertlerimizin nedeni olamaz mı?” diye çıkıştı. Kelamın özü; dizi sayesinde aile dizimi terapisi uygulayan ‘bazı’ arkadaşların keyfi yerinde, işler açılmış…
Helalleş, dizimi düzenle tamamdır
Bu işler latifeye gelmez… Atalarımızın genlerini taşıyoruz, onların kimi hastalıkları jenerasyonlar boyunca devam ediyor, tamam… Lakin aile dizimiyle (aile takımyıldızı olarak da biliniyor) bütün sıkıntılarından üç beş seansta kurtulabileceğini düşünmek pek de akla makul gelmiyor.
Google aramaları bile artan aile dizimi 1990’lı yıllarda Alman psikoterapist Bert Hellinger tarafından ortaya atılmış bir prosedür. Ana fikri, bireylerin kuşaklar öncesinden başlayarak ailelerindeki bireylerle görünmez bağları var. Onları tanıyıp tanımamanız kıymetli değil. Hatta o denli birinin ailenizde var olduğunu, tecrübelerini, travmalarını bile bilmenize gerek yok! İşte o atalarınızın yaşadığı olaylar sizin bugünkü hayatınızı etkiliyor. Terapiye gittiniz sonuç alamadınız mı? Fizikî bir hastalığınız ilaçlara karşın devam mı ediyor? Ne gam, aile dizimi her kaygıya deva! Ailenizle ‘ruhunuzun’ derinliğinde buluşup helalleşin bitsin gitsin. Aile dizimi seanslarında, bu terapiye katılan öbür şahıslar ailenizden birini temsil ediyor. Süreç bittiğinde aile diziminiz olması gerektiği üzere düzenlendiği için problemler da bitiyor!!! Eşiniz sizi aldattığı için buhrana mı girdiniz? Bu ne sizin ne de eşinizin hatası. O dedenizin dedesi var ya… Hani anneanneniz kıssalarını anlatmıştı. Hah işte o dede yüzünden aldatıldınız. Ya sahiden burada bir tuhaflık yok mu? Yaşadığını bile bilmediğim bir ninemden miras kalan böbrek sıkıntım olabilir, gözümün rengini almış olabilirim… Lakin o ninemin annesi suda boğuldu diye sudan korkmam pek gerçekçi değil… Haydi bunlar günahsız diyelim… Kanser hastası birinin hastalığının nedeninin, atalarından birinin yaşadığı ağır bir travma olması fikri kulağa pek makul gelmiyor.
Sistemin kurucusu Bert Hellinger da değişik biri. 1925 yılında doğmuş. İdeoloji, pedagoji, teoloji eğitimi almış, sonra da papaz olmuş. Alman olan Hellinger, 16 yıl Güney Afrika’da Katolik bir misyoner olarak çalışmış. Şaman inançları olan Zulu kabilesiyle çalışmış. Hellinger, kabile bireylerinin ateş etrafında toplanıp meselelerini çözmek için yaptıkları merasimleri izlemiş. Cetlerinin ruhlarıyla irtibat kurma merasimlerini izlemiş. Görünen o ki bu ritüellerden pek etkilenmiş! Ülkesine döndükten sonra aile dizimi terapisini geliştirmiş. Hellinger’ın ilerleyen yıllarda ABD’de yaşadığını, kendisini bir guru olarak gördüğünü de söyleyelim.
Dizide habire gördüğümüz ‘Seninle Başlamadı’ diye bir kitap var. Türkçe yayınlandığında çoksatanlar listesine girmişti. Ve evet natürel ki bu kitabın satışları artık de artmış. Mark Wolynn yazdığı kitapta kimi meseleleri çözmek için aile kıssalarına bakmak gerektiğini söylüyor.
Aile dizimi terapisiyle ilgili problemli pek çok konu var. Psikiyatrist bir yakınımın mevzuyla ilgili yorumunu da paylaşmak isterim: “Sorun sende değil bende terapisi. Terapi bir değişim ve dönüşüm süreci gerektirir. Bu da emekle, zorluk çekerek, ödevlerle gerçekleşir. İnsanlara her vakit bunlar olmadan uygunlaşmak cazip gelmiştir ve bunu vaat eden şeylerin peşine düşmüş çoğunlukla da dolandırılmıştır. ‘Sorun sende değil’in sorumluluklardan kurtarıyor olması ve pek de emek gerektirmeden sonuca ulaşılacağı vaadi doğal ki tekrar insanlara cazip gelmiştir. Ancak hiçbir bilime, ideolojiye dayanmayan, ilkel bir inanca dayanmaya çalışan orada bile bağlamından koparılmış, kerameti kendinden menkul olan bu metot bu sihirli değneklerin en utanılası olarak hatırlanmaya namzet. Kısa vadede telkin vs ile âlâ gelebilir (asla güzelleştirir değil -iyi gelir! Uygunlaşmak ile uygun gelmek ortasında büyük fark vardır. Unutmayın bütün bağımlılıklar âlâ geldiği için vardır.) Bu sistemler orta vadede keşke yalnızca yararsız olmakla kalsa fakat ne yazık ki bir sürü komplikasyona yol açıyorlar.
Ezcümle… Zeytin Ağacı’nı bir dizi olarak izleyelim. Aile dizimi de ne uygun bir şey deyip tuzağa düşmeyelim…
Robotlar konutu kırklayabilir mi?
Yerler mopla silinmez, şöyle hoş bir havlu bezle ve elinle sileceksin…. Halıyı da şöyle bastıra bastıra sildin mi mis üzere olur. Toz almak için evvel ıslak bezle sil, sonra kuruyla. Süpür, sonra bir daha süpür… Dolapların içini boşalt, sil. Yaz paklığı, kış paklığı… Nitekim de paklık hiç bitmiyor.
Teknoloji süratle ilerlerken paklık işleri de robotlara kalacak üzere görünüyor. Malum artık de bıdı bıdı gezip meskeni süpürüp silen robotlar var lakin anlatmak istediğim hani Jetgiller dizisinin robot temizlikçisi Rosie vardı ya, hah işte o kadar maharetli olanlar. Yapay zeka dayanaklı robotlar şimdilik hala emekleme basamağında. Paklık robotları düz gidiyor lakin merdiven çıkamıyor. Bir halının kenarına geldiğinde takılıp kalabiliyor. Konutun içinde gezerken istikametini şaşırabiliyor.
Gelişmelere bakarsak, tüm mesken işlerini yapacak robotlara bir adım daha yakınız üzere görünüyor. ABD’deki Carnegie Mellon Üniversitesi’nde bir takım robotlara yeni vazifeleri nasıl öğreteceklerini ‘öğreten’ bir yazılım geliştirdi. Bu yazılım robotlara direkt bir talimat olmadan, dolapları nasıl açacaklarını, çöp torbalarını nasıl çıkaracaklarını vs. öğretmeyi amaçlıyor.
Carnegie Mellon araştırmacılarına nazaran ‘insanı taklit eden robot öğrenmesi’ olarak isimlendirilen yazılımın maksadı, konutta yaşayanları gözlemleyip, vazifelerini devralmak.
Neredeyse her şeyi yapabilen bir paklık robotu için çalışmalar süratle devam ediyor. Yerleri süpürecek, çamaşırları katlayacak, bulaşıkları yıkayacak, camları mis üzere yapacak. Çalışma şimdi başlangıç basamağında olsa da robotların konuttaki paklık işlerini devralacağı günler çok da uzak üzere görünmüyor.
Jetgillerdeki pek çok teknolojiyi şu anda kullanıyoruz. Şöyle on parmağında on beceri bir Rosie’miz neden olmasın!
Radyodan podcast ‘dinleme’ yolculuğumuz
2000’li yıllarda ortaya çıkan podcastler için bundan üç beş yıl öncesine kadar birçok kişi ‘tutmaz bu podcast işi’ diye düşünüyordu. Halbuki kısmen yeni radyo olarak tanımlanabilecek podcast sanayisi süratle büyüyor.
Şahsen İstanbul trafiğinde sıkışıp kaldığımda ya da uzun yolda giderken podcastler hayatıma renk kattı. En azından sıkılmadan, ilgi alanıma giren bahislerdeki podcastleri dinleyip vakit geçirebiliyorum. Etrafımdaki podcast meraklısı eşim dostumun sayısı da süratle artıyor. Whatsapp kümelerinde dizi, sinema teklifleri paylaşılırken şimdilerde farklı podcastler dolaşıyor.
Veriler de bu yükselişi doğruluyor. 2022 yılında ABD’de 12 yaş üstü nüfusun yüzde 62’si podcast dinledi. ABD’lilerin üçte birinden fazlası (104 milyon) tertipli olarak podcast dinliyor. Podcast en çok 35-54 yaş ortasındakiler tarafından dinleniyor.
Kovid-19 pandemisi devrinde podcast sanayisi görülmemiş bir büyüme yaşadı. Her hafta Netflix hesaplarına sahip olanlardan daha fazla sayıda kişi podcast dinliyor.
En çok podcast ABD’de dinleniyor. İsveç, İrlanda ve Brezilya takipte. Güney Kore’deki yetişkinlerin yüzde 58’i her ay en az bir podcast dinliyor. Podcast dinleme oranı son bir yılda Şili’de yüzde 83, Arjantin’de yüzde 55, Çin’e yüzde 43 arttı.
Podcastler reklamcılık trendlerini de belirliyor. Sayılar palavra söylemez! Podcast dinleyicilerinin yüzde 60’ı dinlediği podcast’teki sponsorlu bir eseri satın aldı. Bir ankete nazaran podcast dinleyenlerin yüzde 81’i, podcastlerde karşılarına çıkan reklamlara toplumsal medya, radyo, TV reklamları, reklam panoları hatta dijital reklamlardan daha fazla dikkat ettiklerini söylüyor. Podcast’ten elde edilen reklam gelirinin bu yıl ikiye katlanarak iki milyar dolara çıkması bekleniyor.
Henüz podcast dünyasına girmediyseniz emin olun çok şey kaçırıyorsunuz. Eminim zevkinize uyacak, dinlerken güzel saatler yaşayacağınız bir oldukça podcast vardır.
