Önder Yılmaz – TBMM Yaşlıların Problemlerini Araştırma Komisyonu’nda uzmanlar yaşlılara yönelik çalışmalarını anlattı. Kırıkkale Üniversitesi Geriatri Bilim Kolu Lideri Doç. Dr. Özgür Kara hastanelerde kapı kapı dolaşan yaşlılar ile refakatçilerinin perişan olduğunu vurgulayarak, Sıhhat Bakanlığı’nın talebi üzerine bu sorunun tahlili için proje geliştirdiklerini açıkladı. Kara, devletin şefkat elinin yaşlıya ulaştırılması ve SGK açısından maliyeti düşerek projenin birinci etapta 85 yaş üzeri 650 bin bireye odaklanacağını, bu yaş skalasının 2023’te 75’e ve daha sonra 65’e düşürüleceğini kaydetti. Yurtdışı örneklerinin incelendiğini başka bir yaşlı hastanesi yerine birinci evrede “sağlık hayat merkezleri, toplum sıhhati merkezleri ve aile sıhhati merkezlerinin” aktif kullanılmasının planlandığını belirten Kara, “Alternatif değil entegre bir sistem istiyoruz. Hastanelerin bünyesinde Yaşlığı Sıhhati ve İzlem Merkezi (YAŞATEM) kurulmasını amaçlıyoruz” dedi.
Birinci basamak sıhhat hizmeti üniteleriyle uyum içerisinde olunacağına dikkati çeken Kara, “Gerek hastadan birinci basamağı gerekse bizden hastaya ulaşacak bir sistem YAŞATEM. İçerisinde geriatri uzmanlarının orkestra şefi olduğu, altında multidisipliner grupların, fizyoterapistin, psikoloğun, toplumsal hizmet uzmanının, aile tabibinin, hemşirenin ve hastayı transfer edecek işçinin olduğu YAŞATEM merkezlerinin kurulmasını planlıyoruz. Devlete önemli maliyet gerektirmeyecek” dedi. Kara, “YAŞATEM” sisteminin nasıl çalışacağını
ise şöyle anlattı:
MODELLER HAZIR: İlk planda 226 sağlıklı hayat merkezleri ve toplum sıhhati merkezlerinde yaşlılara özel yetiştirilmiş yaşlı bakım hemşirelerinden oluşan “SAYAB” üniteleri kurulacak. Eğitimlerini geriatristler verecek. Yaşlı hastaya nasıl ulaşacağı, nasıl kıymetlendirme yapılacağına dair modeller oluşturuldu.
ÖNCE 85 YAŞ ÜSTÜ: Öncelikle 85 yaş üstünde 650 bin beşerde başlanacak. Yaşlıları da iki kümeye ayırdık: Sağlıklı yaşlı ve hasta yaşlı. Hasta yaşlıyı da kendi içinde “bağımlı hasta ve bağımsız hasta” diye ayırdık. Yani yatağa bağımlı yahut birisinin yardımına yani yemek yerken, tuvalete giderken, üzerini giyerken ve öbür faaliyetlerinde günlük temel hayat aktivitelerinde birinin yardımına muhtaçlık duyana biz “bağımlı hasta” diyoruz.
YILDA DÖRT DENETİM: SAYAB’taki hemşiremize diyeceğiz ki: Hazırladığımız eğitim modelleriyle git yaşlılara meskenlerinde tarama yap. Hafıza testinden beslenmesine, fizikî performansından öteki testlerine kadar hepsini yapacak. Hemşireler
bağımsız hastaları üç ayda bir yılda
dört defa denetim edecek.
VERİLER ORTAK MERKEZE: Hemşirelere sistem modüllerinin yüklü olduğu tablet vereceğiz. Meskene giden hemşire gerektiğinde, tıpkı anda, tablet üzerinden manzaralı olarak YAŞATEM’e bilgi akışı sağlayacak, biz gerektiğinde o hastayı YAŞATEM üzerinden planlı uyumunu yapıp hastaneye, ayakta tedaviye ya da gerektiğinde yatarak tedavisini sağlamış olacağız.
HER TÜRLÜ DAYANAK: SAYAB hemşiresi yerinde tespit ettiği tek başına yaşayan yaşlı hastayı bakıma gereksinimi varsa bize bilgi gelecek. Biz toplumsal hizmet uzmanımız ve Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı’yla temasa geçeceğiz. Hastamıza ekonomik, maddi ve besin dayanağı sağlanacak. Gerektiğinde çaresiz bırakmayıp hastanemize alacağız, tedavisini kendimiz yapacağız.
NAKİL ÇALIŞANI: YAŞATEM’e getirilecek hastalar için nakil işçi grupları olacak. Nakil işçileri, hastane içerisinde yapılacak bütün süreçlerinde hastaya eşlik edecek.
Pazartesi Bakan’a sunulacak
Doç. Dr. Özgür Kara, projenin Sıhhat Bakan Yardımcılarına sunulduğunu ve kabul gördüğünü, pazartesi günü de Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’ya kapsamlı sunum yapılacağını kaydetti. Projenin pilot uygulaması olmayacağını, direkt alana inilmesinin istendiğine vurgu yapan Kara, bütün alanlarda YAŞATEM merkezleri kurulacağını bildirdi. Kara, Bakan Koca’nın onaylaması halinde projenin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulacağını söyledi. Cumhurbaşkanın onaylanması durumunda proje 1 Ocak 2023’te uygulamaya girecek.