Tarihçi – müellif Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Yeni Türkiye’ tabiri ve sloganı son 100 yıl için kullanılabilir.” değerlendirmesini yaptı.
Ortaylı yazısında, “Onda dahi II. Meşrutiyet’in, Genç Osmanlıların hatta 18. asır Türkiye’sinin temel rolünü unutmamak gerekir. Bu memleket; tıbbiyeye, mühendislik eğitimine, çağdaş topçuluk ve askerliğe ta 18. asırdan ve de Avrupa edebiyatı ile ideolojisini asıl kaynaklara inerek en azından 19. asırdan beri inceleme sürecine sahip. En klasik tarihçimiz Cevdet Paşa da Çar I. Petro’ya, “Deli Petro” değil, “Büyük Petro” demek üzere bir alışkanlığı erkenden edinmiş. Ordumuzda, Harbiye’de çeşitli lisanlar okunuyor, Rusça ve Farsça dahil çeviriler yapılıyordu, tıbbiyemizde her milletten profesör vardı. Arkeolojik kazılar yapıyorduk fakat Cumhuriyet Türkiyesi bu arkeolojiyi üniversitede, akademik bir öğretim kısmı ve bilimsel disiplin haline getirdi. Batı müziğine Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz bile vakıf. Hatta Sultan Abdülaziz ve Sultan Murad’ın besteleri var fakat o müziği geniş kitlelere öğretecek, sevdirecek, götürecek insanları fakat Cumhuriyet’in devlet konservatuvarları yaptı. Bu iş Cumhuriyet’in başarısıdır.” kanısını lisana getirdi.
Ortaylı şunları kaydetti:
“Bahsettiğimiz “Yeni Türkiye”, son asrın sıfatıdır. Olumlu şeyler üzere olumsuz gelişmeler de orada başlar ve vaktiniz da esasen ister istemez o mirasın altında kalır. Bu mirası değiştirebildiği ölçüde reformcudur. Bu değişiklik ve ıslahatı da günü gününe gözlemeniz, hissetmeniz mümkün değildir. Geçen vaktin içerisinde bir kıymetlendirme yapılır.
Herhangi bir olayı pahalandırmak için Batı’daki ve Doğu’daki bilge çevreler son 500 yılı taramayı yol edinmişlerdir. Bu tüzel kurumlarda ve kuruluşlarda böyledir, iktisadi yapılanmayı anlamak için de böyledir. Batı’nın tarih anlayışı ve branşları dünyanın doğusunda da muvaffakiyetle tatbik edilir ve kimin kime tarih öğrettiği malumdur. Siyasetçi gerçek bir tarihçilik yapamaz.”