Tarıma ve hayvancılık siyasetlerinde yıllardır bölüm temsilcilerinin tüm telaffuzlarına karşın yapılan yanlış uygulamalar çöküşü getirdi.
Tarımda uzman isimler siyasetlerde yapılan yanlışlara ısrarla devam edildiğini bunun da süt ve süt eserleriyle, et fiyatlarında yükselişi sürdüreceğini belirtiyor.
TÜİk’İn açıkladığı yüzde 85,51 olan TÜFE verisinde besin enflasyonu yüzde 99,05 olurken, tarım eserleri üretici fiyat endeksi de yüzde 163,32 oranında açıklandı.
Önce süt ve süt eserlerindeki fiyatlarda değişime bakalım. Geçen yıl 1 litre süt 5 ila 7 TL aralığında satılırken, bu yıl 17,50 olarak görülüyor. 1 kilogram süzme tam yağlı beyaz peynir geçen yıl kasım ayında 22,90 TL’ye satılırken, bu yıl birebir marka, tıpkı markette, birebir peynir 86,50 olarak görülüyor.
600 gramlık tam yağlı tost peyniri 2021 Kasım’ında 32,95 TL, 2022 Kasım’ında da 112 TL olmuş. 2 kilo yoğurt geçen yıl 11-12 TL, bu yıl 30 TL’nin üzerinde olurken et fiyatlarına dilerseniz ne beyaz ne kırmızı hiç girmeyelim.
Süt ve süt eserlerinde fiyatların 1 yılda katlandığını görürken, dövize endeksli girdiler de maliyetleri katlıyor.
Üretici takviye alamadığından üretimi ya bırakıyor ya yavaşlatıyor. Çiftçinin bankalara olan borcu toplam 245 milyar TL olurken, Cumhuriyet’te Rıfat Kırcı, üreticilerin ve üretici derneklerinin ikazlarına rağmen göstere göstere gelen krizin nasıl izlendiğini anlattı.
Maliyetler artarken ziyan eden üretici hayvanları kısma gönderiyor. Bu da üretimi azaltıyor.
veri.tuik.gov.tr
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran, toplanan inek sütü ölçüsü, Eylül ayında bir evvelki yılın birebir ayına nazaran %4,4, Ocak-Eylül devrinde %2,7 azaldı.
Ocak-Eylül devrinde bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran, tereyağı üretimi %25,4, ayran üretimi %11,1, yoğurt üretimi %3,9 artarken; inek peyniri üretimi % 5,1 ve içme sütü üretimi %0,7 azaldı.
Çiftçinin “hal-i pür melali” üretim istatistiklerinde görülüyor.
2021 Aralık- 2022 Haziran ortasında büyükbaş hayvan sayısında azalma görüldü. Büyükbaş hayvan kategorisinde, sığır sayısı Haziran ayı sonu prestijiyle bir evvelki yılın Aralık ayına nazaran %0,9, manda sayısı da %1,5 azaldı.
Üreticinin maliyetlerinde artış can yakıyor.
Yem masrafı eylülde bir evvelki yılın tıpkı yılına nazaran yüzde 145 artmışken, tek girdi maliyeti de bu değil. Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplarda veteriner harcamaları %38,73 olurken, yıllık artışın en yüksek olduğu alt kümeler %226,63 ile gübre ve toprak geliştiriciler ve %193,88 ile güç ve yağlar oldu. Bina bakım masrafları eylül yüzde 160 arttı. Çiftlik binalarında yüzde 118, makine bakım masrafları yüzde 84, materyaller yüzde 83, öteki mal ve hizmetlerde ise yüzde 66 artış görüldü.
Süt fiyatlarında üreticilerle çekişme sürüyor!
Ulusal Süt Kurulu (USK), çiğ süt alım fiyatını 15 Mayıs 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 7,50 TL/Litre olarak belirlemişti. 1 Ekim 2022’de de fiyat değişmemiş reaksiyonlar sonrası 14 Ekim 2022’de artış gerçekleştirilerek 8,5 TL yapılmıştı.
Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği’nin (TÜSEDAD) hesaplamasına nazaran 1 litre sütün üretim maliyeti 10,57 TL!
Üreticiler 16 Ekim’de grev yaparken, fiyatın düşük tutulmasının üretimi de düşüreceğini ve tüketiciye olumsuz yansıyacağını açıklamışlardı. USK Lideri’nin sütün dalında patron olduğu, ayrıyeten olması süt tozu üretimi yapan ihracatçı fabrikalarının da olduğu belirtilerek reaksiyon gösterilmişti.
2021 yılı Ekim ayında 2.825 TL olan taban fiyatla 470 litre süt alınabilirken, şu anda 5.500 TL olan taban fiyatla 314 litre süt alınabiliyor.
Birleşik Metal İş Sendikası Araştırma Merkezi (BİSAM) datalarında sağlıklı beslenebilmek için süt ve süt eserlerine günlük yapılması gereken harcama meblağı 2021 yılı ekim ayında 35 TL olurken, 2022’de 85 TL oldu.
TÜRK-İŞ hesaplamasında da temel alınan ve direkt piyasadan derlenen fiyatlara nazaran, Ekim 2022 prestijiyle süt, yoğurt, peynir kümesinde, tüm eserlerin fiyatları yükseldi. 1 litre sütün marketlerde ortalama satış fiyatı 18 TL’yi geçerken, bir ayda ortalama peynir fiyatı %12, ortalama yoğurt fiyatı %15 oranında artarak, yoğurdun kg fiyatı birinci sefer 30 TL’yi geçtiği görüldü.
“Piyasada süt bulmak her geçen gün zorlaşacak.”
Tarım Dünyası’ndan tecrübeli tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım, son aylarda 15 kentte yaptığı görüşmeleri şöyle özetliyor:
Üretici “zarar ediyorum” diye hayvancılığı bırakıyor. Üreticilerin ineklerini kesip kesimden çekilmesi nedeniyle çiğ süt üretimi azalıyor. Piyasada süt bulmak her geçen gün zorlaşacak. İnekler kesilince ve buna bağlı olarak süt üretimi azalınca süt bulmak zorlaşıyor. Süt azalınca peynirin, yoğurdun, ayranın, tereyağının fiyat artıyor. Tüketici mevcut fiyatlarla esasen “satın alamıyorum, alım gücüm yetmiyor” diye yakınıyor. Bütün bunlar yaşanırken tarımın içinden gelen, bu işin ilmini yapan, problemlere tahlil üretmesi gereken Tarım ve Orman Bakanı Prof. Dr. Vahit Kirişci üreticiyi adeta suçluyor.
TÜSEDAD Lideri Sencer Solakoğlu, son aylarda sözün tam manasıyla isyan etmişti ?
Bloomberg HT Tarım Editörü irfan Donat da dataları bu halde yorumlamıştı?
Ekonomist Faik Öztrak bilgilerle durumu sorgulamış?
Prof. Dr. Mete Gündoğan da malumun ilamını iletmişti.
İronik tenkitlerle ve
Realist tenkitler de iç acıtmıştı. Siz ne dersiniz? Yorumlara bekliyoruz. ??
