CHP Dış Münasebetlerden Sorumlu Genel Lider Başdanışmanı Ünal Çeviköz, Türkiye’nin, Şangay İşbirliği Örgütü’ne üyeliğinin çok büyük bir kusur olacağı görüşünü savundu. Çeviköz, “Batı’yla ortasının daha da açılacağını düşünüyorum. Türkiye diyalog ortağıdır, o denli kalması doğrudur” dedi.
Sözcü müellifi Ruhat Mengi’nin sorularını yanıtlayan Ünal Çeviköz, Gelecek Partisi önderi Ahmet Davutoğlu’nun hususa ait, “Eğer Türkiye, kurucusu olduğu Avrupa Kurulu’ndan neredeyse ihraç sürecine girmemiş olsaydı bu yanlış olmazdı, artık ise Avrupa’nın demokratik standartlarından kopmuş bir ülkenin otoriter başkanlarla verdiği görüntü Türk halkının övüneceği bir görüntü değildir” görüşünü de şöyle kıymetlendirdi:
“Şimdi, bu biçimde algılanma ihtimali çok yüksek. Neden yüksek; zira şu sırada Batı’dan bakıldığında ve Türkiye’nin de içinde bulunduğu kurum ve kuruluşlardaki ortaklarımız, dostlarımız, müttefiklerimiz açısından bakıldığında Şanghay İşbirliği Örgütü Asya kıtasındaki birbirleriyle sorunu olan ülkeleri bir ortaya getiren ve aslından bu meseleleri çözmek yerine o sıkıntıların daha fazla depreşmesini önlemek amacıyla bir bütünlük oluşturan bir şemsiye üzere görülüyor. Geçmişine baktığımızda aslında Orta Asya odaklı olarak Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra rastgele bir terör hadisesi burada yer bulmasın ve ülkesinde yerleşik tertibi olan ülkelere karşı bir tehdit oluşturmasın diye başlatılmış olan bir teşebbüs bu ve bunun da başında Rusya’yla Çin geliyor. Rusya’yla Çin’in kurdukları ve evvel 5 ülkenin katıldığı bu topluluk Özbekistan katıldıktan sonra bir örgüt haline geldi, kurumsallaştı ve Şanghay İşbirliği Örgütü oldu. Bunun doğal yalnızca üyelik değil, öbür bir ekip düzenekleri da var; örneğin gözlemcilik, örneğin diyalog paydaşlığı üzere. Türkiye’nin Asya kıtasına sırtını dönmemesi gerektiği bir gerçek, bunu kabul etmemiz lazım. Fakat Türkiye’nin içinde bulunduğu kurum ve kuruluşlar ve Cumhuriyet’in kuruluşundan beri Türkiye’nin şimdiye kadar izlediği yönelim daima Batı tarafında olmuştur. Bu demek değildir ki Ortadoğu’ya yahut Asya’ya sırtını dönsün, tersine Batı’yla olan bütünleşmesi ve Batı tarafından daha kabul edilebilir ve daha kıymetli bir ortak olarak görülebilmesi Ortadoğu ve Doğu’yla olan münasebetlerini de bununla bütünleştirmesi halinde mümkündür. O yüzden Şanghay İşbirliği Örgütü üzere kuruluşlarla –Örneğin Asya’da Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Asean Ülkeleri, Pasifik Adaları Kümesi üzere öbür kuruluşlar da var- diyalog ortağı haline gelmesi bu bütünlüğü sağlayabilecek ve Türkiye’nin daha global bir siyaset izlemesine imkan verecektir. Türkiye aslında bölgesel bir sonun içine hapsedilemeyecek kadar büyük bir ülkedir. Onun için Türkiye’yi yalnızca Doğu Akdeniz, Ortadoğu yahut Kafkas ülkesi üzere görmemek lazım, lakin bunun düzeneklerini çok uygun bilmek, düzgün kullanmak gerekir.”
“Türkiye’nin Batı’yla ortası daha da açar”
“Şu anda Türkiye Şanghay İşbirliği Örgütü için bir diyalog ortağıdır ve bana kalırsa o denli kalması da doğrudur” diyen Çeviköz, şöyle devam etti:
“Çünkü bu alaka üyeliğe yanlışsız evrildiği takdirde o vakit biraz önce konuştuğunuz Batı’dan kopma hadisesine yanlışsız bir ilerleme olarak algılanacaktır. Neden; zira Şanghay İşbirliği Örgütü içinde başta Rusya ve Çin olmak üzere öbür birtakım ülkeler, bizim şu anda içinde bulunduğumuz kurum ve kuruluşlar tarafından; NATO, Avrupa Birliği tarafından “hasım” olarak görülüyor. Hasım derken; her şeyden önce Rusya’yı şu sırada 24 Şubat’tan itibaren başlayan Ukrayna’ya yönelttiği askeri saldırganlıktan dolayı bütün Batı topluluğunun önemli bir hasım olarak gördüğünü kabul etmek lazım. Öte yandan Çin’i de hem ABD, hem Avrupa topluluğu ekonomik bir rakip olarak görüyorlar, orada da bir kutuplaşmaya giden ekonomik bir çekişme var, tahminen son Tayvan örneğinde gördüğümüz üzere bir sıcak çatışmaya dönme olasılığından kelam ediliyor. Artık Türkiye hangi toplulukta yer almalı? Yani, istikrar siyaseti güdeceğim diye hem orada, hem burada olamazsınız. Şanghay İşbirliği Örgütü içinde olduğunuz vakit, Semerkant Bildirisi’ne bakın – Semerkant Bildirisi bu sefer çok yumuşak çıktı- kurulduğundan beri bu örgütün tepe toplantılarından sonraki birçok bildirisinde daima Batı’ya karşı, ABD’ye karşı hasmane tabirler yer almıştır, artık bunların altına imza atabilecek misiniz? Yarın öbür gün İran’ın da kendi sıkıntılarını, Amerika ile alakalarını bildirilerde lisana getirmek istediğinde –Çünkü Semerkant’ta İran’ın üyeliği onaylandı- bunların altına imza atabilecek misiniz? Üye olduğunuz vakit bunları yapmak zorundasınız fakat diyalog ortağı olduğunuz vakit bu türlü bir yükümlülük içinde değilsiniz, onun için Türkiye’nin bu türlü kurum ve kuruluşlarla bağlarının seviyesini ve hangi sistemlerin kendisine daha çok yarayacağını güzel belirlemesi lazım. Ben Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üyelik halinde bir ilerleme yoluna girmesi halinde Batı’yla ortasının daha da açılacağını, hele şu sırada aslında çok kritik bir devirden geçmekte olduğumuz bir sırada bu türlü bir adımın atılmasının da büyük bir yanılgı olacağını düşünüyorum.”
“Türkiye dış siyaseti şantajla yürütülemez!”
Türkiye’nin dış siyaset tavrı pahalandıran ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Batı’ya yönelik “Siz Yunanistan’ın, PKK’nın yanında yer aldınız, ben de bu tarafa hakikat gidiyorum” kelamlarını eleştiren Çeviköz, şöyle konuştu:
12 Adalar sorunu: Amerika’ya muhtaçlığımız yok, kendi dengeli dış siyaset uygulamamıza muhtaçlığımız var
Yunanistan’la yaşanan gerginliğe ve 12 adalar konusuna da değinen Çeviköz, “Adaların silahsızlandırılması konusunda ABD’nin rastgele bir takviye vermesine yahut Yunanistan’ı ikaz etmesine muhtaçlık duymamalıyız, bu aslında bizim mutabakatlardan doğan hakkımızdır, hakkımıza sahip çıkmayı kendimiz bilmeliyiz. Bunu da Yunanistan’la direkt konuşarak ve neyin ihlal edildiğini onlara düzgün anlatarak gösterebilmemiz lazım, bunun için Amerika’ya muhtaçlığımız yok, kendi dengeli dış siyaset uygulamamıza, kendi diyalog sistemlerimize ve hariciyemizin imkanlarına gereksinimimiz var. Bunu kullandığımız takdirde Amerika’ya muhtaçlık duymayız” dedi.
Erdoğan’ın telaffuzuna reaksiyon: “Daha ileri giderseniz” diyoruz, bundan daha ilerisi ne olabilir ki?
Erdoğan’ın “Adaları işgaliniz bizi bağlamaz, daha ileri giderseniz bedeli ağır olur” sözüne de değinen Çeviköz, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bunun alışılmış hiçbir formda söylenmemesi gerekir, bugün Türkiye’nin Yunanistan’la savaşa girmek üzere bir eğilimi yahut hesabı olmamalıdır, zira bu Türkiye’yi çok sıkıntı bir duruma sokar, lakin şunu da unutmamak gerekiyor; ‘Adaları işgaliniz bizi bağlamaz’ tabiri bence hiçbir formda savunulacak bir söz değil, elbette bizi bağlar, madem ki bir işgal olduğunu görüyoruz o vakit bunun düzeltilmesi için gerekli hukuk yollarına ve Yunanistan’la bunu gündeme alıp konuşmaya gerek var. Bir yandan adaların işgal edildiğini kabul etmiş üzere bir söz kullanıyoruz, bir yandan da ‘Daha ileri giderseniz’ diyoruz, bundan daha ilerisi ne olabilir ki? Burada bütün problem; memleketler arası hukuka nazaran silahsızlandırılmış statüde olması gereken adaların Yunanistan tarafından silahlandırılmış olmasıdır, bu milletlerarası hukuka karşıttır, fakat bunu şayet diplomasi yolunu kullanmadan “Bu bizi bağlamaz, şimdilik önemsemiyoruz lakin daha ileri giderseniz o vakit size gösteririz, İzmir’i unutmayın” filan üzere tabirlerle çözülmez bu sorun. Çözülmesinin yolu; Türkiye’nin Yunanistan’a ‘haklarını taviz vermeksizin savunacağını’ göstermesi ile sağlanır, bunu göstermenin yolu da diyalogdur. Bunu yapmadığınızda Yunanistan Beni koruyun” diyerek sırtını AB ülkelerine, NATO’ya dayamaya çalışıyor, bu fırsatı vermemek lazım.”
Röportajın tamamını okumak için .